Trong lịch sử, do vị trí địa lý đặc biệt, Đông Nam Á sớm có sự tiếp xúc, giao lưu với các nền văn hóa lớn như Trung Quốc, Ấn Độ. Cùng tìm hiểu văn hóa Ấn Độ và Trung Hoa đã ảnh hưởng đến các nước Đông Nam Á như thế nào
1. Vài nét về văn hóa Ấn Độ:
– Phát huy tôn giáo, tín ngưỡng:
Hiến pháp Ấn Độ công nhận tôn giáo là quyền cơ bản và công dân được tự do theo bất kỳ tôn giáo hay tín ngưỡng nào họ muốn. Các tôn giáo phổ biến ở đây là Phật giáo, Ấn Độ giáo (hay Ấn Độ giáo), đạo Sikh, đạo Hồi, đạo Thiên Chúa. Trong đó, Ấn Độ giáo (Hinduism) – thờ một vị thần duy nhất là Bà la môn và tin vào luân hồi, nghiệp báo; Hồi giáo (Islam) – tuân theo lời dạy của Allah như được truyền đạt qua sứ giả Muhammad; Thiên chúa giáo (Kitô giáo) – tôn thờ một Thiên Chúa với Ba Ngôi: Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần;…. Ngoài ra, người Ấn Độ còn tôn thờ một số tôn giáo khác như Kỳ Na giáo, Hỏa giáo, v.v.
Do là cái nôi của nhiều tôn giáo, mỗi tôn giáo lại có những lễ hội đặc trưng riêng nên Ấn Độ là quốc gia có sự đa dạng, phong phú và lễ hội bậc nhất thế giới. Một số lễ hội nổi tiếng có thể kể đến như lễ hội Holi (lễ hội sắc màu), lễ hội Diwali (lễ hội ánh sáng), lễ hội gió mùa, lễ hội Bonalu, lễ hội Ugadi, lễ hội Ganesh Chaturthi, v.v.
– Là một trong những nơi có nền văn học lâu đời nhất thế giới. Ấn Độ có 22 ngôn ngữ được công nhận chính thức và các nền văn học khác nhau đã được viết bằng nhiều ngôn ngữ trong quá khứ.
Có hệ thống chữ viết phức tạp: có 5 bộ chữ được coi là quốc tự, trong đó có tiếng Anh. Các nhánh phát triển từ chữ Kharothi, chữ Brathmi, chữ Pali, chữ Sancrit chiếm khoảng 32 chữ viết ở Ấn Độ. Chữ viết tương đối phổ biến của Ấn Độ cho đến ngày nay là chữ Hindi.
– Ấn Độ là một trong những quốc gia tiêu biểu trên thế giới với nhiều công trình có kiến trúc đặc sắc và khác biệt. Các công trình kiến trúc của Ấn Độ luôn trường tồn với dòng chảy của thời gian. Đặc biệt, ngoài vẻ đẹp xa hoa, lộng lẫy, nguy nga và tráng lệ, những công trình kiến trúc này còn ẩn chứa nhiều nét đẹp, nét văn hóa của người Ấn Độ. Công trình kiến trúc tiêu biểu cho văn hóa Ấn Độ phải kể đến là Taj mahaicông trình kiến trúc ông trùm và kiến trúc Nam Ấn Độ. Đây là những công trình kiến trúc có sự pha trộn giữa truyền thống cổ xưa bản địa với phong cách du nhập,…
2. Tổng quan về văn hóa Trung Quốc:
Là cái nôi và là quê hương của nhiều tôn giáo lâu đời nhất trên thế giới, các truyền thống triết học của thế giới: Nho giáo và Đạo giáo, sau này cùng với Phật giáo, tạo thành “tam giáo” đã định hình nền văn hóa Trung Quốc. Trong đó, tôn giáo trở thành hệ tư tưởng của giai cấp phong kiến. Nho giáo giữ vai trò quan trọng, là cơ sở lý luận, tư tưởng của chế độ phong kiến Trung Quốc, Phật giáo thịnh hành, nhất là vào thời Đường. Đạo giáo là một tôn giáo đặc biệt ở Trung Quốc. Ngoài ra còn có Cơ đốc giáo và Hồi giáo đến Trung Quốc vào thế kỷ thứ 7.
Về mặt chữ viết, chữ Hán hay còn gọi là Hán tự là chữ Hán. Có hai loại chữ Hán: Chữ Hán cổ (phồn thể) và chữ Hán hiện đại (giản thể). Đây là một dạng chữ viết của Trung Quốc sau này được du nhập sang các nước lân cận như Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam.
Trung Quốc có lịch sử hàng nghìn năm với kho tàng văn học cổ điển phong phú, bao gồm thơ ca và văn xuôi, trong đó được nhắc đến nhiều nhất là các tác phẩm của Khổng Tử.
Về kiến trúc, Trung Quốc có nhiều công trình kiến trúc đồ sộ như: Vạn Lý Trường Thành, các công trình cố cung (Tử Cấm Thành, Thiên An Môn, Di Hòa Viên), các công trình kiến trúc Phật giáo. Chùa (Chùa Bạch Mã, Thiếu Lâm Tự), Kiến trúc lăng mộ (Lăng Tần Thủy Hoàng),….
2. Văn hóa Ấn Độ và Trung Hoa ảnh hưởng đến Đông Nam Á như thế nào?
2.1. Tôn giáo và tín ngưỡng:
Ở các nước Đông Nam Á, tôn giáo chủ yếu du nhập từ Ấn Độ và Trung Quốc. Từ trước công nguyên đến cuối thế kỷ XIX là thời kỳ truyền giáo với thành tựu là thiết lập Ấn Độ giáo, Phật giáo, Công giáo, Hồi giáo ở các nước Đông Nam Á. Tuy nhiên, mỗi loại hình tôn giáo ở từng địa phương cụ thể đều được thế tục hóa, bản địa hóa để tạo nên một diện mạo mới cho phù hợp với đời sống văn hóa trên quê hương mới. Có thể thấy: Philippines là quốc gia Thiên Chúa giáo duy nhất ở châu Á; Indonesia có dân số theo đạo Hồi lớn nhất thế giới; Phật giáo Nguyên thủy ở Campuchia, Lào và Myanmar rất nổi bật.
Ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ
Chịu ảnh hưởng qua con đường truyền giáo và thương mại, với sự hiện diện của hai tôn giáo: Ấn Độ giáo và Phật giáo. Ngoài ra còn có Hồi giáo:
– Thông qua giao lưu thương mại, Ấn Độ giáo truyền bá sang các nước Đông Nam Á, khi hoàn chỉnh thì trở thành một tôn giáo mới, tiếp thu gần như hoàn toàn và cải tiến hệ thống kinh điển Bà la môn. Khi một số lượng lớn cư dân ở các nước Đông Nam Á lấy Ấn Độ giáo làm quốc giáo. Ngay từ thế kỷ thứ bảy, những ảnh hưởng này đã thể hiện rõ ở các vùng trồng lúa của Myanmar, Thái Lan, Campuchia, miền trung Việt Nam, Java và Bali ngày nay, nơi các xã hội địa phương đang được tổ chức thành các đơn vị lớn hơn. Tuy nhiên, một số khía cạnh của Ấn Độ giáo (ví dụ như đẳng cấp) không bao giờ được áp dụng, ngoại trừ một vài hình thức sửa đổi.
Ngày nay, dấu vết rõ nét của tư tưởng Ấn Độ được phát hiện trong nhiều đền đài, tiêu biểu là đền thờ ở Angkor, thủ đô Khmer, được xây dựng vào thế kỷ thứ 9, tượng trưng cho ngọn núi vũ trụ. , và được dành riêng cho các vị thần Hindu mà nhà vua có liên quan.
– Phật giáo, từ Ấn Độ qua các con đường khác nhau, truyền bá vào Đông Nam Á từ thế kỷ III TCN và trở thành quốc giáo, gắn bó với đời sống chính trị – xã hội ở một số nước Đông Nam Á: thế kỷ II. VIII-XIV, Phật giáo xác lập vị trí quốc giáo ở Thái Lan (sau đó là Sukhothai) và Việt Nam (sau đó là Đại Việt). Mặc dù sau thế kỷ XIV, ở Việt Nam, Phật giáo không còn là quốc giáo nhưng Phật giáo vẫn đóng một vai trò quan trọng trong đời sống nơi đây.
– Đạo Hồi có ảnh hưởng sâu rộng đến một số vùng ở Đông Nam Á như Philippines, Borneo, bắc Java. Hồi giáo không đến Đông Nam Á trực tiếp từ Trung Đông (phía tây của châu Á), mà thông qua các chuyến đi thương mại qua Ấn Độ, nơi tôn giáo đã thích nghi với xã hội địa phương chịu ảnh hưởng của Hồi giáo. Ấn Độ giáo. Hồi giáo hóa diễn ra nhanh chóng ở Đông Nam Á hải đảo vào giữa thế kỷ XV, nhưng không mở rộng ở lục địa, nơi Phật giáo và Nho giáo có ảnh hưởng mạnh mẽ.
Ảnh hưởng từ văn hóa Trung Quốc:
Văn hóa Trung Quốc ảnh hưởng nhiều nhất đến văn hóa các nước Đông Nam Á theo tư tưởng Nho giáo, ảnh hưởng rõ nhất đến Việt Nam. Văn hóa Việt Nam trong hàng nghìn năm Bắc thuộc và phong kiến chịu nhiều ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa, điển hình là Nho giáo. Đây là một tôn giáo có ảnh hưởng lớn đến đời sống nước ta từ văn học, chữ viết đến chế độ thi cử, các mối quan hệ và thiết chế xã hội.
2.2. Lĩnh vực viết:
Trên cơ sở chữ viết của Ấn Độ, nhiều nước Đông Nam Á đã sáng tạo ra chữ viết của riêng mình. Thái Lan, Campuchia, Myanmar và Lào đều sử dụng tiếng Phạn. Đây không phải là ngôn ngữ tự tạo, mà vay mượn từ Ấn Độ. Từ tiếng Phạn, hầu hết các nước Đông Nam Á (trừ Việt Nam vì nước ta chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Trung Hoa) đã sáng tạo ra ngôn ngữ của mình. Ví dụ: Người Khmer sáng tạo ra chữ viết Khmer cổ (dựa trên tiếng Phạn); Người Môn đã phát minh ra chữ Môn cổ.
Chữ Hán, có nguồn gốc từ Trung Quốc, từ thế kỷ thứ 10 đã là chữ viết thông dụng ở Việt Nam. Vào nửa cuối thế kỷ 19, người phương Tây kéo sang phương Đông, đặc biệt là thực dân Pháp sau khi xâm lược Việt Nam, xuất phát từ nhu cầu thuộc địa, đã ra sức phổ biến chữ Pháp và chữ Quốc ngữ, chống Hán hóa. Văn. Tuy nhiên, văn hóa Hán vẫn được người Việt Nam ưa chuộng hơn.
2.3. Lĩnh vực văn học:
Người Đông Nam Á tiếp thu văn học sử thi Ấn Độ: Ma-ha-bha-ra-ta (một trong hai tác phẩm sử thi Ấn Độ nổi tiếng nhất, một bài thơ dài gồm 200.000 câu riêng lẻ) để sáng tạo nên những sử thi của dân tộc mình, như: Pha Lác – Pha Lâm (Lào); Ramakien (Thái Lan); Xiêm Riệp (Campuchia)….; và Ramayana (sử thi cổ đại viết bằng hình thức sử thi tiếng Phạn).
Hệ thống văn học Trung Quốc có ảnh hưởng lớn đến văn học Việt Nam trên nhiều phương diện: thể loại, chất liệu văn học…
2.4. Lĩnh vực nghệ thuật kiến trúc – điêu khắc:
Kiến trúc, điêu khắc và các tác phẩm nghệ thuật của Ấn Độ đã ảnh hưởng đến Đông Nam Á. Hầu hết các công trình của mỗi quốc gia Đông Nam Á như Lào, Campuchia, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar,… đều mang mục đích tôn giáo, thờ cúng một vị thần cai quản nhất định. Trong kiến trúc Phật giáo có mái vòm hình tròn, hình bát úp, hình thấp. Kiến trúc của đạo Hindu luôn được chia thành nhiều tầng với đỉnh là tháp, bên ngoài trang trí các bức phù điêu. Dễ dàng nhận thấy những bức phù điêu, họa tiết điêu khắc, mái ngói, cách trang trí, màu sắc,… ở các nước Đông Nam Á đều mang đậm dấu ấn Ấn Độ. Một số công trình kiến trúc nổi bật như tháp Chăm, Angkor Wat, Pagan, Borobudur,… Kiến trúc Hồi giáo nổi tiếng với những ô hình mái vòm thay vì ô vuông thông thường. Mái của những tòa nhà này cũng được làm tròn và đặc biệt là khoảng sân luôn rộng.
Ở Trung Quốc, nghệ thuật điêu khắc tượng Phật nổi tiếng đã du nhập vào văn hóa Việt Nam.
Ngoài ra, các khía cạnh như trang phục, ẩm thực,… Đông Nam Á cũng chịu ảnh hưởng nhiều từ hai nền văn hóa lâu đời này.
Chuyên mục: Bạn cần biết
Nhớ để nguồn bài viết: Văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc đã ảnh hưởng đến Đông Nam Á? của website thcstienhoa.edu.vn