Chất béo là một khái niệm phổ biến trong Sinh học, Hóa học và trong cuộc sống hàng ngày. Đây là nhóm chất ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, tuy nhiên để hiểu rõ về công thức hóa học và cách tạo thành chất béo là điều không phải ai cũng hiểu rõ. Hãy cùng tìm hiểu với bài viết dưới đây của chúng tôi Chất béo là bộ ba của axit béo với chất gì.
Chất béo là gì?
Chất béo là một dạng lipid (được tạo thành từ các este của axit béo và rượu). Chúng là một nhóm các hợp chất không hòa tan trong nước nhưng hòa tan trong các dung môi hữu cơ thông thường. Chất béo nhẹ hơn nước nên thường nổi trên mặt nước.
Chất béo thuộc nhóm chất cung cấp năng lượng cho cơ thể giống như tinh bột hay chất đạm, nhưng thường sẽ là chất cô đặc nhất. Thông thường, 1g chất béo cung cấp 9 calo năng lượng, trong khi protein hoặc carbohydrate chỉ cung cấp 4 calo.
Chất béo về cơ bản được cấu tạo từ các axit béo và được chia thành hai nhóm: axit béo no và axit béo không no.
- Axit béo no: thường ở thể rắn, bao gồm các axit như axit stearic (C17H35COOH), axit palmitic (C15H31COOH), axit caprylic thường có trong mỡ động vật
- Axit béo không no: thường ở thể lỏng, bao gồm các axit như axit oleic (C17H33COOH – 1 nối đôi), axit oxalic, axit arachidonic, axit linoleic (C17H31COOH – 2 nối đôi), alpha linolenic (C17H29COOH – 3 liên kết đôi)
Các axit béo có trong thành phần chất béo thường có các đặc điểm sau:
- Có một chuỗi cacbon không phân nhánh
- Tổng số nguyên tử cacbon thường lớn hơn 16 và là số chẵn
Chất béo tiếng anh là gì
Béo tiếng anh là béo
Chất béo là bộ ba của axit béo với?
Chất béo là triesters của axit béo và glycerollà những axit cacboxylic đơn chức có số nguyên tử C chẵn (thường là 12C – 24C) không phân nhánh, được gọi chung là triglycerid.
Phân loại lipid
Lipid là những este phức tạp được chia thành các loại sau:
– Mập mạp
Sáp: là este của axit béo (C ≥ 16) với monoalcol cao (C ≥ 16).
Steroid là những este của những đơn chức có nhóm hiđrocacbon có bốn vòng với axit béo.
Photpholipit là este của glixerol chứa 1 nhóm photphat hữu cơ và 2 gốc axit béo.
Tính chất của chất béo
Tính chất vật lý
Chất béo trung tính chứa chủ yếu là gốc axit béo bão hòa thường ở thể rắn ở nhiệt độ phòng. Các gốc axit béo không bão hòa thường ở dạng lỏng và được gọi là dầu, có nguồn gốc từ thực vật hoặc động vật máu lạnh.
Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước nhưng tan trong dung môi hữu cơ không phân cực như xăng, cồn, benzen, ête, v.v.
Tính chất hóa học
Phản ứng thủy phân trong môi trường axit
Khi đun chất béo với nước, xúc tác là axit, chất béo bị thủy phân tạo ra axit béo và glixerol.
(RCOO) 3C3H5 + 3H2O (H +) → 3RCOOH + C3H5 (OH) 3
Ví dụ: Phản ứng thủy phân tristearin:
(C17H35COO) 3C3H5 + 3H2O → 3C17H35COOH + C3H5 (OH) 3
tristearin axit stearic glyxerol
Phản ứng xà phòng hóa
Khi đun nóng chất béo với dung dịch kiềm gồm KOH hoặc NaOH đều tạo thành hỗn hợp muối của axit béo và glixerol. Muối thu được sau phản ứng là thành phần chính trong xà phòng nên gọi là phản ứng xà phòng hóa
(RCOO) 3C3H5 + 3NaOH → 3RCOONa + C3H5 (OH) 3
Ví dụ: Phản ứng thủy phân tristearin:
(C17H35COO) 3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5 (OH) 3
tristearin natri stearat glyxerol
– Muối thu được sau phản ứng là thành phần chính của xà phòng nên gọi là phản ứng xà phòng hoá.
– Chỉ số xà phòng hoá: số mol KOH hoặc NaOH dùng để xà phòng hoá hoàn toàn 1 gam lipit (nghĩa là để trung hoà axit sinh ra từ phản ứng thuỷ phân 1 gam lipit).
– Số axit: số mol KOH hoặc NaOH dùng để trung hòa axit tự do có trong 1 mol lipit
Ghi chú:
- Khi thuỷ phân lipit luôn phải thu được glixerol
- Định luật bảo toàn khối lượng trong phản ứng thủy phân
m chất béo + m bazơ = m muối + m glixerol
Kiểm tra thêm vật liệu hóa học tại bangtuanhoan.edu.vn
Phản ứng hydro hóa
Chất béo chứa các gốc axit béo không no phản ứng với H2 để tạo liên kết đôi. Phản ứng này chuyển chất béo lỏng thành dạng rắn, rất thuận tiện cho việc vận chuyển hoặc tạo ra bơ và xà phòng nhân tạo.
(C17H33COO) 3C3H5 (lỏng) + 3H2 → (C17H35COO) 3C3H5 (rắn)
Số iốt là số gam iốt có thể được thêm vào 100 gam chất béo
Phản ứng oxy hóa
Chất béo phản ứng với oxy trong không khí tạo thành andehit có mùi khó chịu. Đây là nguyên nhân khiến dầu mỡ để lâu ngoài không khí sẽ bị ôi thiu.
Dầu mỡ sau khi sử dụng đã bị oxy hóa một phần và tạo thành andehit không đảm bảo an toàn thực phẩm, có hại cho sức khỏe con người. Vì vậy, không nên sử dụng dầu đã chiên đi chiên lại nhiều lần.
Ứng dụng của chất béo
Đối với cơ thể con người
Chất béo là nguồn thực phẩm quan trọng của con người, giúp cung cấp và dự trữ năng lượng cho các hoạt động hàng ngày. Ngoài ra, chất béo còn là nguồn nguyên liệu giúp tổng hợp một số chất cần thiết cho cơ thể, đảm bảo quá trình vận chuyển và hấp thu các chất hòa tan trong mỡ.
Đối với cuộc sống hàng ngày
Trong công nghiệp, một số lượng lớn chất béo được sử dụng để sản xuất và điều chế xà phòng, glixerol. Một số loại dầu thực vật được sử dụng làm nhiên liệu cho động cơ diesel.
Ngoài ra, chất béo còn được dùng trong sản xuất nhiều loại thực phẩm như đồ hộp, mì ống, … Còn glycerol được dùng trong sản xuất mỹ phẩm, chất dẻo, chất nổ, …
Dưới đây là tổng hợp kiến thức về Chất béo là bộ ba của axit béo với gì? bangtuanhoan.edu.vn muốn chia sẻ với bạn. Hi vọng những thông tin này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn và vận dụng nó vào các môn học ở trường và trong cuộc sống hàng ngày.
Nhớ để nguồn: Chất béo là trieste của axit béo với? Tính chất của chất béo