Câu đặc biệt là gì? Hầu hết các kiểu câu trong tiếng Việt đều tuân theo quy tắc chung bao gồm đầy đủ các thành phần cấu tạo như chủ ngữ, vị ngữ. Trong nhiều trường hợp, các câu có sự khác biệt về cấu trúc để nhấn mạnh hoặc làm cho ngữ cảnh của cả đoạn văn trở nên đặc biệt hơn. Bài viết dưới đây của chúng tôi hôm nay sẽ giúp các bạn tìm hiểu sâu hơn về câu đặc biệt trong ngữ pháp tiếng Việt.
Câu đặc biệt là gì?
Câu đặc biệt là câu không được cấu tạo theo cấu trúc cụm chủ vị thông thường. Nói cách khác, câu đặc biệt là loại câu không tuân theo bất kỳ quy tắc ngữ pháp nào.
Câu đặc biệt không được diễn đạt theo cấu trúc của mô hình chủ ngữ – vị ngữ mà được diễn đạt dưới nhiều hình thức khác nhau. Đây là loại câu được sử dụng phổ biến trong văn học và giao tiếp hàng ngày với những mục đích cụ thể khác nhau.
Ví dụ:
– “Mừng quá! Lần này mình được 10 điểm!” – Câu văn hài hước đến mức không có chủ ngữ và vị ngữ.
– “Trời ơi! Ai đã lấy xe đạp của tôi?” – Câu “Ôi trời ơi” là một câu đặc biệt.
Xem thêm phương thức biểu đạt là gì
Công dụng của câu đặc biệt là gì?
Xác định thời gian và địa điểm hành động diễn ra
Ví dụ:
“Đêm Giáng sinh. Mọi người hối hả trở về nhà để quây quần bên bữa cơm đầm ấm bên gia đình”.
→ Câu đặc biệt “Đêm Giáng sinh” được sử dụng để xác định thời gian
Bày tỏ cảm xúc của người nói
Ví dụ:
“Oh chúc may mắn! Điểm số lần này của em khá tốt ”.
→ Câu đặc biệt “Ôi may quá” bộc lộ cảm xúc vui sướng, hạnh phúc của người nói
Gọi và trả lời
Ví dụ:
“Ôi Ngọc! Xuống đi, mẹ tôi nói với tôi điều này ”.
→ Câu đặc biệt “Ngọc Ơi” dùng để gọi tên người
Liệt kê hoặc thông báo sự tồn tại của các sự vật, hiện tượng
Ví dụ:
“Dòng người đi xem lễ hội thật vui. Bước chân. Tiếng cười nói. Vỗ tay. “
→ Câu đặc biệt “Tiếng bước chân. Tiếng cười nói. Vỗ tay ”dùng để thông báo những âm thanh trong câu chuyện đang được nói đến.
Xem thêm Câu ghép là gì
Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn
Như nhau
- Chúng đều là những câu có sự khác biệt về cấu trúc ngữ pháp
- Thường bao gồm 1 từ hoặc 1 cụm từ
- Điểm chung của chúng là chúng cực kỳ ngắn gọn
Sự khác biệt
| Câu đặc biệt | Câu rút gọn | |
| Nền tảng | Câu không được cấu tạo theo mô hình chủ ngữ – vị ngữ. | Vốn được cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ nhưng được rút gọn một số thành phần. |
| Về việc xác định thành phần câu | Từ hoặc cụm từ trong câu là trung tâm ngữ pháp của câu, không thể xác định rõ đó là bộ phận nào của từ hoặc cụm từ. | Tùy từng trường hợp có thể xác định rút gọn thành phần của câu, cụm từ nào. |
| Về mức độ khôi phục các thành phần câu | Không thể khôi phục | Có thể khôi phục phần đã rút gọn để tạo thành một câu hoàn chỉnh |
| Ví dụ | “Trời ơi! Mưa như trút nước” → Câu “Trời ơi” là câu đặc biệt, không theo mẫu chủ ngữ nên không khôi phục được. | “Ai đã làm đổ mực?” – Biển → Câu “Hai” là câu đã được rút gọn câu trả lời. Có thể khôi phục lại đầy đủ câu văn như sau: “Hải là người làm đổ mực”. |
Bài tập câu đặc biệt có đáp án
Đặt một câu
Đây là một dạng bài khá phổ biến với một câu đặc biệt. Bài kiểm tra sẽ yêu cầu bạn đặt 1 hoặc nhiều câu đặc biệt về một chủ đề cụ thể hoặc tự chọn. Dạng bài tập này sẽ giúp học sinh làm quen và củng cố kiến thức về câu đặc biệt.
Ví dụ: Đặt một câu đặc biệt với các từ cho sẵn dưới đây:
a, ồ
bơi
c, Quá
d, Ngày tháng
Câu trả lời:
a, Ôi tuyệt vời! Tôi đã giải quyết vấn đề này rồi.
b, Tiếng Nga! Chiều nay bạn có đi chơi cầu lông với tôi không?
c, tôi thích nó! Ngày mai tôi sẽ đi công viên với bố mẹ tôi
d, Ngày hè. Ánh nắng chói chang khiến chúng tôi cảm thấy ngột ngạt hơn.
Xem thêm tài liệu Ngữ văn tại bangtuanhoan.edu.vn
Xác định câu đặc biệt và câu rút gọn trong đoạn văn và cho biết tác dụng của chúng
Dạng bài tập này yêu cầu các em phải nắm vững khái niệm và phân biệt được câu đặc biệt và câu rút gọn. Chỉ có như vậy bạn mới không bị bối rối khi thực hiện dạng bài tập này. Bên cạnh đó, việc chỉ ra tác dụng của các kiểu câu còn giúp bạn tăng khả năng cảm thụ văn học.
Ví dụ: Tìm câu đặc biệt và câu rút gọn trong các ví dụ sau, nêu tác dụng của chúng trong câu
a, Lòng yêu nước như một thứ quý giá. Đôi khi trưng bày trong tủ kính, trong lọ pha lê rất dễ thấy. Nhưng cũng có khi nó được giấu kín đáo trong rương, trong rương. Vì vậy, cần phải ra sức tuyên truyền, giải thích, lãnh đạo, tổ chức để lòng yêu nước của mọi người được lồng ghép vào công việc kháng chiến. Nhà ái quốc.
b, Đứng trước tổ của dế và ong. Blue nhẹ nhàng vỗ cánh, uốn mình, nâng cặptôi.răng rộng và sắc nhọn như cái đinh ghim, và sau đó sự nhanh chóng lao vào hang sâu. Ba giây. 4 giây. Năm giây. Thật lâu!
c, Sóng vỗ ầm ầm, đập mạnh vào những tảng đá ven bờ. Gió thổi từng cơn. Xa xa, ánh sáng rực rỡ của một con tàu đang lênh đênh trên biển. Một tiếng huýt sáo.
Câu trả lời:
a, Câu đặc biệt: Không có
Câu ngắn gọn: “Đôi khi nó được trưng bày trong tủ kính, trong lọ pha lê cho dễ nhìn. Nhưng cũng có những khi nó được giấu trong rương, trong rương ”.
Tác dụng: Làm cho câu ngắn gọn, súc tích hơn, hạn chế khả năng lặp từ với câu trước.
b, Câu đặc biệt: “Ba giây. 4 giây. Năm giây. Đã quá lâu rồi! “
Câu rút gọn: Không có
Hàm số:
– Ba giây. 4 giây. Năm giây: xác định thời lượng câu chuyện được kể
– Dài quá: bộc lộ cảm xúc của người kể.
c, Câu đặc biệt: Một tiếng còi
Câu rút gọn: Không có
Tác dụng: tường thuật sự việc đang xảy ra (con thuyền đang ra khơi)
Viết một đoạn văn có sử dụng một câu đặc biệt
Với dạng bài này, bạn cần vận dụng tối đa kiến thức để viết và đặt câu đặc biệt vào bài văn đó. Hãy nhớ sử dụng đúng ngữ cảnh và không lạm dụng quá nhiều câu đặc biệt để tạo thành một đoạn văn hoàn chỉnh.
Trên đây là thông tin về câu đặc biệt mà bangtuanhoan.edu.vn muốn giới thiệu đến các bạn. Hy vọng bạn sẽ hiểu qua bài viết trên Câu đặc biệt là gì? và sử dụng chúng như thế nào để không bị nhầm lẫn với câu rút gọn. Chúc bạn sớm thành thạo cách sử dụng kiểu câu này trong văn học và cuộc sống hàng ngày.
Nhớ để nguồn: Câu đặc biệt là gì? Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn